Збівалі, адразалі палец, падпальвалі. У Беларусі затрымліваюць калектараў наркашопаў, якія «караюць» закладнікаў

Падпалілі вопратку, адрэзалі палец, аблілі зялёнкай

У прэс-рэлізе па адной са спраў у Гомелі Следчы камітэт апісвае схему працы калектараў. «Заказчык» дасылае ім інфармацыю аб закладчыку: фота, пашпартныя дадзеныя, каардынаты фіктыўнага тайніка і час, да якога павінен прыйсці кур’ер. Для збіцця і запалохвання калектары выкарыстоўвалі біты, металічную арматуру, ланцугі, пярцовыя балончыкі. Усё гэта яны здымалі на відэа, прымушаючы кур’ераў прасіць прабачэння на камеру. Запіс адпраўлялі «наймальніку», пасля атрымлівалі ўзнагароджанне.

Акрамя збіцця, калектары падпальвалі і разразалі адзенне сваіх ахвяр, здзяйснялі «гвалтоўныя дзеянні сэксуальнага характару», абразалі валасы, аблівалі зялёнкай і кралі грошы; у дамах двух кур’ераў яны разбілі вокны і падпалілі ўваходныя дзверы, сцвярджае СК.

Па гэтай справе праходзіць 14 чалавек; іх дзеянні ў залежнасці ад ролі кожнага кваліфікаваныя ў суме па 11 артыкулах. Сярод іх — незаконны абарот наркотыкаў арганізаванай групай, гвалт сэксуальнага характару ў дачыненні да непаўналетняй, наўмыснае нанясенне цяжкага цялеснага пашкоджання групай асоб.

Паводле інфармацыі СК, аплата калектараў наркашопаў вар’іравалася ў залежнасці ад жорсткасці расправы, сумы даходзілі да дзвюх тысяч долараў. Прадстаўніца Генпракуратуры расказала, што ў адным з выпадкаў за тысячу долараў калектары адрэзалі палец дзяўчыне-кур’еру, якая скрала 20 грам псіхатропу.

У лістападзе 2022 года ў Магілёве СК прад’явіў абвінавачванне непаўналетняму мясцоваму жыхару і двум яго 18-гадовым сябрам. Яны падабралі ў горадзе бязлюднае месца, даслалі каардынаты «працадаўцу», той пераслаў іх кур’еру пад выглядам месца закладкі. Калі ён прыйшоў, маладыя людзі сталі збіваць яго рукамі і бітай, стралялі ў яго з пнеўматычнага пісталета, падпалілі на ім адзенне і запатрабавалі папрасіць прабачэння перад наркашопам. Усё гэта яны запісвалі на тэлефон.

Гэта не ўсе выпадкі жорсткіх распраў калектараў: паводле зводкі СК, крымінальныя справы ў суме распачатыя ў дачыненні да 30 чалавек, 11 з іх — непаўналетнія; трое яшчэ вучацца ў школе.

Праваабарончая група MAYDAY у канцы студзеня без спасылак на крыніцы пісала, што асуджаным па наркатычных артыкулах у розных гарадах затрымліваюць этапаванне з СІЗА праз расследаванні па справах калектараў.

Ёсць наркашоп — ёсць калектары

Былы начальнік Лідскага наркакантролю Сяргей Курачкін мяркуе, што з’яўленне такіх калектараў заканамернае: калі ёсць «крама», лагічна, што знойдуцца і тыя, хто захоча гэтую «краму» «кінуць».

«Думаю, "наймаючы" калектараў на працу, ім проста падаюць гэта як лёгкі спосаб зарабіць. Тлумачаць што вось, трэба будзе "выбіць" з кагосьці абавязак як у дзевяностыя, запалохаць і даць справаздачу за працу. І не трэба нават рабіць гэта аднаму. Яны ж звычайна дзейнічаюць групамі па два-тры чалавекі. І ніхто, вядома, ім не расказвае, што за гэта пагражае, што гэта можа быць злоснае хуліганства, або ўдзел у арганізаванай групе па наркатычным артыкуле», — кажа ён.

Сяргей Курачкін тлумачыць, што наркамаркеты вярбуюць калектараў таксама, як і кур’ераў: у даркнэце, праз аб’явы ў тэлеграме ці знаёмых. Былы міліцыянт мяркуе, што такая з’ява ў Беларусі яшчэ не дасягнула свайго піку.

Паводле звестак МУС, летась за наркотыкі ў Беларусі затрымалі 2 371 чалавека, якія ўчынілі злачынствы, звязаныя з незаконным абаротам наркотыкаў (у 2021 годзе — 2 154). Асноўнай крыніцай наркатрафіку ў Беларусь застаецца Расія.

На думку журналіста Паўла Коркіна, які вывучае тэму калектараў ў Расіі, схемы іх працы аналагічныя ў абедзвюх краінах. Паводле слоў Коркіна, у Расіі «спорцікі» з’явіліся больш за пяць гадоў таму. У апошнія гады стала з’яўляцца больш відэазапісаў іх «працы».

«Ніхто, вядома, не вярбуе калектараў асабіста, усё адбываецца анлайн. Наймальнік можа папрасіць даслаць фота з голым торсам, каб пераканацца, што чалавек для такой працы пасуе. Свае грошы пасля выканання задання "спорцікі" атрымліваюць на ківі-кашалёк або ў крыптавалюце», — расказвае ён.

Сума ўзнагароджання, паводле слоў Коркіна, залежыць ад горада. У рэгіёнах яна можа быць невялікі — каля 200 долараў. За асаблівую жорсткасць — напрыклад, зламаныя канечнасці — наркамаркет можа даплочваць.

«Калі самога кур’ера знайсці не ўдаецца, то яны могуць пачаць ціснуць на сваякоў, запалохваць, падпаліць ці проста неяк пашкодзіць уваходныя дзверы ў кватэру і гэтак далей».

Паводле слоў Коркіна, калі калектар у нейкі момант перастае выконваць заданні наймальніка, то да яго самога могуць прыйсці «наймальнікі».