Літаратурны клуб і праца на швейнай фабрыцы. Асуджаны праграміст напісаў у калоніі 100 вершаў і хоча выдаць зборнік

Працаваў у Мінгарвыканкаме, затрымалі за нядзельны марш

30-гадовы барысаўчанін Анатоль Хіневіч пераехаў у Мінск у 2011 годзе, калі паступіў ва ўніверсітэт. Пасля вучобы ён некалькі гадоў працаваў праграмістам у цэнтры інфармацыйных тэхналогій, распрацоўваў у тым ліку сэрвісы для Мінгарвыканкама — напрыклад, для чаргі на жыллё і запісы ў ЗАГС. У вольны час праграміст пісаў песні. У 2017 годзе Хіневіч выступіў на фестывалі «Бардаўская восень».

Тады ж ён пачаў цікавіцца палітыкай: у Беларусі прынялі дэкрэт аб дармаедах, праз што ва ўсёй краіне прайшлі акцыі пратэсту. «Тут у мяне намалявалася відавочная супярэчнасць з дзеяннямі ўлады», — кажа ён.

Упершыню яго затрымалі ў верасні 2020 пасля Маршу справядлівасці ў Мінску.

«Каля ГЦ "Маскоўска-Венскі" група людзей заўважыла, што набліжаюцца аўтобусы, і было зразумела, што цяпер пачнуцца захопы. Хтосьці з натоўпу крычаў "становімся ўсе, сваіх не аддаем"», — успамінае ён.

Сілавікі разбілі счэпку і затрымалі частку пратэстоўцаў. Сярод іх апынуўся і Хіневіч, яго арыштавалі на 15 сутак. На волю ён выйшаў 5 кастрычніка — адразу паехаў да сям'і ў Барысаў. 28 кастрычніка «недзе 10 узброеных людзей» выбілі дзверы ў бацькоўскую кватэру, правялі ператрус, і Хіневіча зноў затрымалі праз тую счэпку ў цэнтры Мінска. Гэтым разам — па крымінальнай справе.

«Крычалі, заляпілі вочка, потым стрэльбай дзверы выбілі. Нейкі салдат заскочыў, паклаў на падлогу мяне, следчыя пачалі складаць свае паперкі. Казалі, быццам бы я збіў кагосьці 20 верасня. Я адказваў, што мяне ўжо судзілі за ўдзел у маршы 20 верасня. Але на мяне як быццам бы з нуля была заведзеная новая крымінальная справа па супраціве [міліцыі]».

Сілавікі канфіскавалі ў Хіневіча два тэлефоны і ноўтбук, забралі бацькоўскі камп’ютар. Мінчуку выставілі абвінавачванне і адправілі ў следчы ізалятар.

Пракураная камера і гульня ў «Мафію» на прагулцы. СІЗА

У СІЗА паляць проста ў камеры, і яе практычна немагчыма выветрыць. Хіневічу, які не паліў, было складана знаходзіцца ў цыгарэтным смогу. Сукамернікі нейкі час вучылі праграміста «турэмным парадкам», а ён «проста стараўся ні з кім не канфліктаваць».

У камеры ў мужчын быў сумесны рытуал — пры знаёмстве з новым чалавекам або падчас провадаў у іншую камеру ўсе разам пілі гарбату. Кубак з моцнай заваркай перадавалі па коле, «ведучы пры гэтым свецкія размовы». «Дзіўна і смешна гэта выглядае з улікам таго, што да крымінальнага свету ніхто з тых, хто сядзіць у камеры дачынення не мае. Але такая бутафорыя падтрымлівалася».

Часам падчас прагулак ва ўнутраным дворыку мужчыны забаўляліся гульнёй у «Мафію». Спортам у цеснай камеры займацца было нязручна, але даводзілася выкручвацца — «каб не разваліцца ад пастаяннага сядзення». У асноўным у камеры Анатоль бавіў час за чытаннем, разгадваннем сканвордаў і вершамі. За час зняволення ён напісаў каля ста вершаў.

Збіў амапаўцаў, лежачы на зямлі. Суд

У снежні 2020 года Анатоля Хіневіча асудзілі да 2,5 гадоў калоніі. Супрацоўнікі АМАП, якія праходзілі па справе пацярпелымі, казалі, што праграміст наносіў ім удары, лежачы на зямлі. Ад удараў Хіневіча ў іх з’явіліся гематомы, але медыцынскіх пацверджанняў гэтаму няма. Ад абследавання супрацоўнікі адмовіліся, растлумачыўшы гэта тым, што «яны ж мужчыны», а пацярпелі яны ў асноўным маральна. Адзін з амапаўцаў сказаў, што «маці яго нарадзіла не для таго, каб ён быў хлопчыкам для біцця».

Анатоль абскардзіў прысуд і чакаў новага паседжання ў жодзінскім СІЗА. Там яго паставілі на прафілактычны ўлік. Паводле яго слоў, ён назваў камісію па ўліку «акупантамі і галімым АЗГ»; за гэта яго адправілі ў карцар на 5 сутак.

«Тады было цяжка. Але ўжо ў калоніі я тройчы быў у ШІЗА. У параўнанні з ШІЗА, карцар — гэта курорт. У карцары на ноч табе выдаюць матрац, то бок ты можаш спаць. Плюс у карцары я быў зімой і там было ацяпленне. У ШІЗА гэтага не было, я там сабе ўсё адмарозіў, былі праблемы з ныркамі», — кажа Хіневіч.

У ШІЗА праграміста адпраўлялі тройчы — сумарна на 32 дні. Першы раз — за тое, што «з кімсьці з супрацоўнікаў не павітаўся», потым праз неадпаведнасць рэчаў і іх вопісу і 15 сутак перад вызваленнем з калоніі.

На літаратурным гуртку чытаў са сцэны вершы. Калонія

У калоніі палітвязня адправілі працаваць на разборку металу. Асуджаныя разбіралі савецкія супрацьгазы і іншыя вырабы на складовыя часткі — медзь, свінец, жалеза, алюміній. Праз праблемы са здароўем гэтая праца для Хіневіча была цяжкай. У чэрвені 2021 года перайшоў у швейны цэх падсобным рабочым.

У калоніі ёсць гурткі па інтарэсах: напрыклад, Анатоль хадзіў у літаратурны клуб. Тэмы сустрэч сцвярджаў Дэпартамент выканання пакаранняў. Афіцыйную частку гуртка здымалі на камеру для справаздачнасці, а потым, паводле слоў Хіневіча, зняволеныя абмяркоўвалі «больш свабодныя тэмы».

У літаратурным клубе былі свае актывісты. Яны рыхтавалі выступы, шукалі матэрыял для заняткаў у бібліятэцы, падбіралі відэаролікі. Клуб ладзіў і музычныя вечары з праглядам кліпаў, тады замест звыклых 10-15 чалавек магло прыйсці каля ста. Ролікі глядзелі праз праектар на вялікім экране. Часам асуджаныя ладзілі дыскусіі і чыталі вершы.

На адной з сустрэч Анатоль Хіневіч прачытаў свой верш, напісаны ў зняволенні. Ён падзяліўся ім з «Медыязонай».

У лютым 2023 Анатоль Хіневіч вызваліўся з калоніі і пазней з’ехаў у Літву. Цяпер ён праходзіць дадатковыя курсы па IT і плануе выдаць зборнік вершаў, напісаных у зняволенні.